Zondag 2

De freethinker kat-en-christus

Zondag 2

Scheppingsverhalen zijn menselijke fantasie

Er zijn talloze scheppingsmythen. Waarom zou het verhaal van dat ene nomadenvolk uit het midden-oosten het juiste zijn?

Het antwoord van de christenapologeet is verrassend modern en boort het wezen van christelijk geloof tot op het diepst aan: de vraagsteller denkt toch niet dat het gelovigen gaat om de waarheid? Silly you! Ditmaal is het epical fail!

Literatuur is om van te genieten! Het is mooi om te zien dat alle volken onzin proberen te geven aan het bestaan. Hieruit kunnen we namelijk concluderen dat alle volken de neiging hebben om hun aanleg tot het verzinnen van onzin God of goden te noemen. Dus des te meer reden om in God te geloven! Waarom prefereren christenen dan juist die ene onzin boven de andere? Wel, omdat het Genesisverhaal volstrekt uniek is. Aangezien er volgens dat verhaal maar één schepper is, en niet duizend, zet het alle overmoedige godenverzinners op hun plaats en reduceert het de onzin tot overzichtelijke proporties, of zo men wil, concentreert het de onzin in één megaonzin met de proporties van het universum. Dat is toch met recht mind boggling.

”Het is ook om andere redenen een mooi verhaal”, voegt Strengholt eraan toe. Het Genesisverhaal laat zien dat er niets tussen het onzinproduct (God) en de schepper van deze onzin (de mens) in staat. Want de mens maakte een fantasie waarmee hij zichzelf uitroept tot het hoogste wat bestaat in het universum. En dat is toch het beste verhaal dat een mens zich kan wensen! Dat valt nooit te overtreffen!

Bovendien was Jezus bijzonder in zijn schik met het scheppingsverhaal uit Genesis. Strengholt laat met deze slotopmerking zien dat hij goed aanvoelt wat voor aankomende tieners die idolen nodig hebben van doorslaggevend belang is.

 
Zijn er twee strijdige scheppingsverhalen in Genesis?

Strengholt laat weten dat het christendom in de 19e eeuw apologeten had die de bijbel op een fatale manier lazen. Wanneer de wetenschap verklaarde dat de wereld niet in zes dagen geschapen zou kunnen zijn, beriepen deze mensen zich erop dat wetenschappelijk bezien iedere keer dat het ochtend en avond werd er inderdaad weer een dag was verstreken en de bijbel dus absoluut de waarheid vertelt en geen fouten bevat wanneer het uiteindelijk op zes scheppingsdagen uitkomt. Ze onderstreepten dat de bijbel wetenschappelijk correct was, zoals overigens ook Calvijn en Luther al gezegd hadden. Ze vergaten echter dat Origenes ooit al had opgemerkt dat God geen zonnewijzer kan kijken en men zulke dingen dus niet zo wetenschappelijk moet bekijken. Of ze wezen erop dat deze kerkvader dank zij een Paus met diep inzicht al sinds lange tijd tot brandhout van de hel had gediend. Augustinus was echter ook een heel geleerd man die wel wist dat een slang niet de gewoonte heeft om te praten, laat staan een behoorlijk filosofisch gesprek met een vrouw te hebben. Want hij was er van overtuigd dat vrouwen hiertoe niet in staat waren. Waar het dus om ging, zei Augustinus, was dat ”wij moeten geloven dat de vrouw zelfs voordat ze gezondigd had gemaakt was om door de man overheerst te worden.” Anders gezegd, het gaat in geloof altijd om het zoeken van de zin in de onzin. En wanneer men dat uit het oog verliest komt men terecht op de wetenschap, die het altijd prefereert de onzin in de zin op te zoeken.

Voor iemand die weet heeft dat geloof is om van te genieten is het een koud kunstje om het woordje waar tussen aanhalingstekens te plaatsen. Genesis is dus niet waar, maar ’waar’. Deze aanhalingstekens bestonden nog niet in de tijd dat de heilige teksten geschreven werden. Men moet er dus op oefenen ze op iedere bladzijde van de bijbel er in gedachten bij te zetten.

Het is waar (ditmaal zonder aanhalingstekens) dat er binnen Israël twee scheppingsverhalen de ronde deden. Ze zijn echter alleen tegenstrijdig indien men voorbij gaat aan de enkel drie-en-een-half miljoen christelijke internetsites die nodig zijn om ze aan elkaar te lijmen met de uitkomst ”As you can see they are perfectly in harmony”. Strengholt benadrukt dat het er om gaat in te zien dat alles draait om de gedachte dat de mens de kroon op Gods schepping is. Zolang je dat in de gaten houdt blijf je op het rechte spoor, namelijk de zin strikt van de onzin gescheiden houden ten behoeve van het genieten van geloof, anders gezegd, ten behoeve van het behoud van de onzin waar wij mensen zo innig van houden.

Waarom heeft God de aarde gemaakt?

”God geniet in zichzelf een heerlijke relatie van liefde, vrede en blijdschap, als Vader, Zoon en Heilge Geest”, zo kenschetst Strengholt het hedonistische basisprincipe waarop alle goden vanouds gedijd hebben. Het oneindige, lege heelal, en de wereld met de gezellige mieren en huisvliegen, parasieten en virussen, algen en allerlei blind diepzee gewriemel is een uitdrukking van waar hij zijn pret mee aanvult. Hij laat honden dus voor zijn eigen genoegen overal tegenaan piesen, en koeien mooie pannenkoeken leggen in de groene weide als uitdrukking van goddelijke kunst. En Hij schijnt zich te vermaken wanneer een mens zich dan weer eens aan een brandnetel brandt, dan weer eens van een glibberige rots een ravijn in valt, dan weer eens aan een giftige paddenstoel bezwijkt. In de oudheid heeft vooral de Oosterse Kerk hier prachtige dingen over gezegd. Strengholt stipt vervolgens de vurige wens aan die God heeft om een inwendige relatie te hebben met de mens. Dit zal een woordspeling moeten zijn om de jeugdige lezers een glimlach te geven. Christenen hebben het vanouds namelijk een ’innige’ relatie genoemd, maar voor jeugdige lezers geeft de onderbuik beter weer wat op prijs gesteld kan worden. God wil zich doen kennen, zegt Strengholt. Vanouds hebben christenen dan ook een blikseminslag, een orkaan, aardbeving, droogteperiode of kanker en mijnwormen, kinkhoest en tuberculose als de stem van God aangevoeld en Hem hartelijk gedankt voor deze prachtige manier om vrede, blijdschap en rust nooit als saai aan de kant van de weg te gooien. Strengholt eindigt zijn betoog met een waarschuwing voor de aandachtige lezer: wij zijn reuze beperkt, maar God vindt wel manieren om tot ons te komen, zelfs tot mensen die kritische gedachten voelen opkomen bij het aanhoren van uiteenzettingen van de christelijke religie.

Wat is het nut van alle melkwegstelsels?

Je zou net zo goed kunnen vragen wat is het nut van de kunstschilder Karel Appel of de componist Stockhausen. De kunstenaar geniet van zijn klodders en geluidsgolven.

Is het nodig? Zeker niet. Maar wij mensen kunnen nu eenmaal niet zonder het scheppen van de onzin. De miljarden melkwegstelsels zijn even nuttig als de wrat op uw neus en de schimmelinfektie van uw grote teen. Elk afzonderlijk schepsel is de weerslag van wie God is, en iedere volgende Stalin laat zien tot op welke grote hoogten deze scheppingsvreugde gevierd kan worden. Als wij met dezelfde ogen als de Schepper naar de aarde zouden kijken zouden we deze vrede en rust, dus opwellend uit pure goddelijke onverschilligheid, ook proeven.

 

Heeft God een voorkeur tot kevers? Er zijn 350.000 soorten bekend.

Strengholt laat weten dat dit inderdaad naar alle waarschijnlijkheid het geval is. Hij verschilt hierin van mening met Mark Twain die de huisvlieg hield voor het schepsel waar God het meest van houdt. Maar Strengholt voegt er aan toe dat het de mens is die zich genoegen verschaft in hobbies als het verzamelen van postzegels en classificeren van kevers. Dus de kevers zijn er duidelijk uiteindelijk ten behoeve van ons genoegen, net zoals de prachtige gevarieerdheid in ziekten waar een mens mee te kampen kan hebben. God had gewoon een creatieve bui en kon er maar niet mee ophouden. Een beetje zoals Telemann en Vivaldi hun composities maakten, gewoon duizend maal opnieuw een variatie op hetzelfde maken. Slechts een kniesoor zegt dat Vivaldi enkel de vier jaargetijden had moeten componeren en zijn tijd voor de rest beter had kunnen besteden aan grasmaaien.

Strengholt blijkt over gegevens te bezitten die bovendien aantonen dat kevers over kinky methoden beschikken om zich te kunnen voortplanten. Wat dat aangaat moet ik mijn eigen onwetendheid bekennen, maar wellicht heeft hij een belangrijk punt voor 9- tot 13-jarigen.

 
Als God een perfect plan had om een heelal te scheppen, waarom schiep hij het heelal dan niet in één keer? Hij kon het toch direct doen?

Deze vraag is nu exact wat Origenes ook overdacht toen hij zei dat de zes dagen in Genesis maar beeldspraak zijn.
Kijk, zegt Strengholt, bij God is er helemaal geen vroeger of later. Zelfs voor een ongelovige gemakkelijk om te begrijpen.  God is het fantasieproduct van de mens, dus of hij nu iets langzaam doet of snel is helemaal irrelevant vanuit de optiek van gezwam in de ruimte. Voor fantasie is het echter geen probleem om tegelijkertijd het verleden en de toekomst te ervaren. Het gaat er in religieus geloof om dat God het exacte tegendeel is van saaiheid, want dat is de beste reden waarom je er beter in kunt geloven.

Zeg nou zelf, als God nu echt het product van onze fantasie is, dan heeft hij toch het recht om er zo eigenaardig en onmogelijk als wat uit te zien? Vragen stellen of zus en zo beter had gekund is eenvoudig niet van toepassing als iemand zich in onzin uit wil leven. Het is een goede oefening voor ons brein natuurlijk om ons af te vragen of het beter kan, maar een beetje hooghartig als we niet ook meteen een fantasie ertegenover stellen die het in onzin overtreft. En daar ontbreekt het nu juist aan bij mensen die er met gezond verstand kritiek op geven.

Waarom bestaan giftanden, virussen, al die parasieten en ziekmakende bacteriën?

Strengholt komt nu aan met een van de meest ludieke geloofsopvattingen van de christen.

Vuistregel 3:

Alles wat je niet zint in de schepping heeft de mens op zijn geweten. Het is allemaal te danken aan ongehoorzaamheid.

Hij legt op dit punt nog niet uit hoe het mogelijk is, maar het is bekend dat kinderen in de doelgroep van 9 tot 13 jaar zichzelf gemakkelijk de schuld geven wanneer hun ouders scheiden. Jezelf de schuld geven behoort zogezegd tot de archetypen in onze aanleg voor het creëren van onzin.

Als de mens de kroon op de schepping is, waarom is het heelal dan zo troosteloos, leeg en onherbergzaam?

”Vraag het God”, zo antwoordt Strengholt slim, ”ik hoef zijn besluiten niet te verdedigen”. Strengholt laat hier mooi tot uiting komen hoe een christen reageert wanneer hij aan het eind van zijn latijn is.

Gelukkig heeft de geleerde apologeet Taede Smedes een betere verdediging van de religieuze waan bedacht. Onlangs liet hij weten in de Volkskrant (een esoterische lering alleen voor ingewijden te lezen) dat de atheïsten juist moeten hopen op aliens. Zou het leven natuurlijk zijn ontstaan, dan zou het overal moeten voorkomen in het universum. Zou er echter nergens anders in het heelal leven voorkomen, dan zou dat eerder wijzen op een Schepper die zich concentreert op de aarde.  

Waarom is al dat scheppen goed wanneer ieder schepsel weer in het niet verdwijnen moet?

Vraag het de kunstenaars die zandkastelen maken aan het strand, is het diepzinnige antwoord van Strengholt.

En vraag het Goethe waarom hij zo verzot was op domme rijmseltjes.

Aan het eind van dit hoofdstuk laat Strengholt toch wel weten dat hij gepikeerd is dat zoveel mensen via de wetenschap eerst een karikatuur maken van de werkelijkheid en dan het christelijk geloof ervan de schuld geven dat het de zaken beter begrijpt. Een goedkope manier van kritiek geven. Het christelijk geloof moet niet beoordeeld worden op haar extremen, oftewel op de gelovigen die het met de wetenschap en de realiteit proberen te rijmen. Geloof moet men kunnen waarderen voor waar het bij uitstek in uitblinkt: de wereld zo onzinnig mogelijk maken. De mens is geschapen om aan religieuze idiotie die met pijn en moeite gedurende duizenden jaren is opgebouwd getrouw te gehoorzamen. Enkel zo kan men genieten van het leven.

Als het verhaal van Adam & Eva alleen maar een symbolische waarde heeft, wat blijft er dan nog over van de erfzonde?

Inderdaad! Goed gesnapt! Niets! En dan zou Jezus ook in zijn hemd staan, want hij geloofde dat er een eerste mensenpaar was geweest. Idem dito Paulus.

De evolutie is dus waar, en de hominiden groeiden als kasplantjes zo’n 244.000 jaar. God had het heel druk met allerlei andere zaken, en er was toch nooit wat anders te zien dan aapachtigen die elkaar bij de staart trokken, vlooien uit elkaars pels haalden en chimps die de hersens van jonkies insloegen om die verse hersentjes te verorberen, en natuurlijk bavianen die trots waren op hun achterwerk. Maar er kwam na die 244.000 jaar een moment dat God opmerkte: ”Hé, er lopen nu echt een paar mensen rond op aarde!” Hij keek op zijn hemelse klok en riep in verbazing uit: ”Dat is warempel al na zes dagen!” En dat waren dus Adam & Eva die ronddartelden, maar niet helemaal letterlijk natuurlijk. Gewoon mensen zoals jij en ik. Het verhaal dat Eva apart werd geboetseerd als hulpje, bedacht men enkel om de vrouw flink onder de duim te houden.
Maar toen gebeurde er iets vreselijks… de mens verknalde het. Ze werden ongehoorzaam aan God. Dit kunnen we niet letterlijk genoeg nemen. Heel ondankbaar natuurlijk, want God had ze nog wel zo goed voorzien van muggen en oorkruipers en luizen in de rozentuin en aambeien.

Maar er zat een zilveren rand aan deze donkere wolk: gelukkig was de vrouw de hoofdschuldige, en kreeg ze als straf dat de man voor eeuwig over haar zou gaan heersen en dat ze desondanks hem toch zal begeren. Dat was een aantrekkelijke deal voor de mannen. Het verhaal gaat dus juist bijzonder diep.

Als Adam en Eva alleen drie zonen hadden waar kwam de rest dan vandaan?

Adam & Eva hadden natuurlijk veel meer zonen en dochters, zoals de bijbel ook vermeldt als je hem goed leest. Maar de gedachte dat die broers en zussen allemaal met elkaar naar hun hol gingen vindt Strengholt niet erg prettig. Hij zegt dat het haaks staat op de wetten van incest die God heeft uitgevaardigd. Strengholt begrijpt blijkbaar niet dat die wetten op incest helemaal niet nodig waren in die oude tijden, anders had God ze wel eerder uitgevaardigd. Zelfs Abraham is nog zonder problemen met zijn halfzus getrouwd. Maar Strengholts fantasie kiest er liever voor dat God wellicht wel meer Adammen en Eva’s had laten evolueren tot ronddartelende mensen; de bijbel zou te dik worden wanneer het alles zou vermelden. Uiteraard vervielen die ook allemaal zonder uitzondering in de zonde. Hoe dat kan als ze naar het evenbeeld van God waren geschapen blijft een raadsel, tenzij het gewoon betekent dat de mens eindelijk het niveau had bereikt dat hij geen haar beter was dan God. God had tenslotte ook 244.000 jaar niet naar die mensachtige apen omgekeken, waarom zou een mens zich opeens om een God bekommeren?

Had de schepper geen psychologisch inzicht in de mens? Wist hij niet dat de mens zwicht voor verleiding?

Natuurlijk wist hij dat wel. De bijbel waarschuwt tenslotte vaak om te vechten tegen verleiding. God wist juist goed dat het verbod de zonde zou oproepen. Het was juist zijn bedoeling om aan te tonen dat de mens net zo slecht was als hijzelf. Dan zou de mens geen recht tot klagen over God meer hebben en kon God er lekker naar willekeur mee ronddollen.
Telkens weer laat Strengholt verrassend zien hoe pienter de ijzertijder in feite was. Zelden ben ik zo’n inzicht tegengekomen bij een bijbelexegeet. Zo ongeveer eens per honderd jaar komt het voor. De vorige begaafde exegeet was Mark Twain met zijn Brieven vanaf de aarde.