Zondag 17

De freethinker kat-en-christus

Het verraad van Judas is niet geloofwaardig

Volgens de evangeliën predikte Jezus in het openbaar in Jeruzalem. Waarom moest Judas hem aanwijzen bij zijn arrestatie?
Deze vraag wordt door Strengholt beantwoord door erop te wijzen dat Jeruzalem volgens hem honderduizenden inwoners had en Jezus niet erg bekend was. Een hopeloos antwoord, zelfs al raakt de vraag enkel het tipje van de ijsberg aan waaronder het verhaal van Judas te zuchten heeft.

Wie de zaak dieper bestudeert staat voor een groot aantal vragen. Ten eerste: hoe komt het dat Paulus schrijft dat de opgestane Jezus aan ”de twaalf” verscheen? Paulus had dus nooit gehoord over een Judas die zogenaamd verried. Alleen dit feit al is van doorslaggevend gewicht wanneer men zich afvraagt of een wonderverhaal waaraan talloze dubieuze vraagtekens kleven serieus genomen moet worden.

Stapel de zaken vervolgens maar op en trek je conclusie:

1. Het verraad zou weer een vervulling zijn van wat ooit al geprofeteerd werd. Aha. Gaat er bij de lezer al een lampje branden? De evangelieschrijvers hebben weer een prachtig idee waarmee ze een verhaal kunnen verzinnen om hun Jezus-is-de-messias mee te bewijzen. Zoek eens op wat de profetie was en vraag je af hoe overtuigend die klinkt indien je er niet mee gehersenspoeld bent van kinds af aan. Bovendien is Matteüs wat betreft de profeet die zogenaamd een profetie uitsprak zo in de war dat zelfs Hiëronymus en Calvijn moesten toegeven dat hij hier een fout maakte.

 
2. Matteüs en Lucas komen niet overeen wat betreft de manier waarop Judas stierf. Zelfs C.S Lewis zwichtte hier. Hij concludeerde uit deze contradictie dat de bijbel niet altijd historisch betrouwbaar is.

3. Wat hield het verraad in? Bij verraad moet sprake zijn van een beschuldiging. Waar klaagde Judas Jezus dan voor aan? Als godslasteraar, als terrorist? Als dief? Soms hoort men mensen speculeren dat hij teleurgesteld was dat Jezus geen zeloot was. Maar dan was Jezus dus braaf en valt er nog minder te verraden. De hele rol van Judas is volkomen overbodig.

4. De evangeliën zelf vertellen dat er totaal geen geheimdoenerij was; Johannes laat het Jezus zelfs woordelijk zo zeggen. Hij was dagelijks te zien, preekte in het openbaar en maakte iedere dag gezellig ruzie met schriftgeleerden over voor een buitenstaander volkomen onbeduidende zaken die te maken hadden met theologie van ergens een jota meer of een tittel minder. Een buitenstaander zou ook nog weten dat mensen achter hem aanliepen omdat hij een wonderwerker is. Iedere Romeinse machthebber begreep dat het volk zoiets nou eenmaal nodig heeft, en bij het opruimen van één de weg voor de volgende vrij komt.

 
5. De evangeliën geven een motief van 30 zilverlingen. Maar dit is duidelijk weer een opgemaakte zaak. Er moet weer een profetie in vervulling gaan. Kan men uit de evangeliën een ander motief opmaken? Klinkt het redelijk dat Judas heel boos werd omdat Jezus het gebruik van dure parfum waar zijn voeten mee werden gemasseerd geen verspilling vond? Of (een andere reden die door een evangelie wordt gegeven) dat de Satan nou eenmaal bezit van Judas nam?

 
6. Volgens de evangeliën wist Jezus van het komende verraad, maar deed hij niets omdat het tot Gods plan behoorde. Wanneer de andere discipelen ervan horen gaat het ook het ene oor in en het andere weer uit. De evangeliën geven hier de indruk dat de hele geschiedenis van Jezus een soort afdraaien is van een hemelse film. Alles moet gebeuren opdat het goddelijk plan uitgevoerd wordt. Tezelfdertijd laat Jezus horen dat het beter voor Judas geweest zou zijn als hij niet geboren was geweest. De vreemde implicatie is – net als met de farao bij de exodus – dat hij geen vrije keus heeft, maar tezelfdertijd wel verantwoordelijk is voor zijn daden. Ook had Jezus’ dood niet moeten gebeuren, maar behoorde het wel tot Gods plan. Erasmus en Luther hebben over deze wonderlijke zaken nog een stevig robbertje welles-nietes gevochten. Calvijn was zo pienter dat hij opmerkte dat God het dan wel allemaal verordineerd had, maar hem dat toch net zo min schuldig maakt aan de dood van Jezus, als dat Judas bedankt mag worden voor het opgang brengen van het evangelie van verlossing en verzoening.

 
7. Waarom werd Judas niet opgeroepen bij de veroordeling van Jezus? Waarom had hij meteen spijt? En indien zo, waarom deed hij niets om het goed te maken?

 
8. Hoe in vredesnaam hebben christenen het gepresteerd om ook nog een Evangelie van Judas te schrijven waar alles omgedraaid wordt en hij als held wordt uitgeroepen?

9. Wie kwamen Jezus nu eigenlijk arresteren? Een stelletje ongeregeld (’bende’, Marcus en Matteüs)? Een stelletje ongeregeld (’horde’) plus hogepriesters en tempelwachten (Lucas)? Een cohort soldaten en dienaren van de hogepriesters en de farizeeën? (Johannes). Soldaten? Romeinen? Of hadden de hogepriesters ook al soldaten? Oftewel alles wat maar verzonnen kan worden om hem uiteindelijk aan het kruis te nagelen?

Uiteraard kan men voor een hoop problematische zaken een ’oplossing’ verzinnen, vooral als men al 2000 jaar op de juiste antwoorden gestudeerd heeft. Maar het gaat niet om oplossingen verzinnen. De vraag waarvoor men staat is elke keer: wat is waarschijnlijker, de oplossing om het een waar gebeurde geschiedenis te laten zijn, of de stelling dat het een opgemaakt verhaal is?

Al die oplossingen nemen echter nog steeds niet weg dat Paulus nog nooit over het verraad van Judas gehoord heeft maar hem gewoon een brave discipel laat zijn.

”Het belangrijkste dat ik u heb doorgegeven, heb ik op mijn beurt ook weer ontvangen: dat Christus voor onze zonden is gestorven, zoals in de Schriften staat, dat hij is begraven en op de derde dag is opgewekt, zoals in de Schriften staat, en dat hij is verschenen aan Kefas en vervolgens aan de twaalf leerlingen.”

1 Kor. 15:1-8

De uitspraak in Mt. 19:28 en Lucas 22:28-30 (waar Jezus de 12 discipelen, dus ook Judas, belooft dat ze zullen zitten op koningstronen om te heersen over de twaalf stammen van Israel) komt uit wat men in de bijbelwetenschap de Q-bron noemt, ouder dan alle evangeliën. Indien er een Q-bron heeft bestaan dan laat dit zien dat ook die bron geen weet had van een Judas als verrader. Marcus kende deze bron niet, vandaar dat hij het verhaal van het verraad kon creëren.