Jezusmythicisme 10

juli 2015

In Jezusmythicisme 1 liet Lendering voorbijgaan dat er een mythicistische theorie is ”die behelst dat de cultus voor de vergoddelijkte Julius Caesar de voedingsbodem is van het christendom”. Hierop gaf ik dit commentaar:

Als ik me niet vergis doelt Lendering hier op een boek van Joseph Atwill, een mythicist die door andere mythicisten zoals Robert Price en Richard Carrier voor crackpot wordt uitgemaakt en niet serieus wordt genomen.

Ik ontving onlangs een e-mail van Jan van Friesland, waarin hij mij erop wees dat ik Carotta en Atwill door elkaar haal hier. En inderdaad, Lendering verwijst hier duidelijk naar de zienswijze van Francesco Carotta, die in Nederland een discussie opleverde. Het resumé van die discussie laat weten dat Lendering door het nageslacht herinnerd zal worden als de persoon die zich van de anderen onderscheidt door Carotta voor ”crackpot” uit te maken en er bovendien nog de benaming ”stupid” aan toe te voegen, een benaming die ook van toepassing is op de volgelingen van Carotta. ”He has since removed his scathing remarks”, wordt erbij vermeld, maar Lenderings artikel over Carotta begint met dat hij om te lachen is, vergelijkt hem vervolgens met Roswell ufologen en eindigt met ”Mit der Dummheit kämpfen Götter selbst vergebens.” Ertussendoor legt Lendering Carotta’s zienswijze zo uit:

Jona Lendering schreef:

Gelukkig hebben we Francesco Carotta nog, die beweert dat de cultus van Julius Caesar niet door iedereen goed werd begrepen en dat zo het christendom is ontstaan.
Het verkeerde begrip zou zijn voortgekomen uit verschrijvingen in antieke handschriften: ‘Galilea’ lijkt bijvoorbeeld wel wat op ‘Gallia’, dus als de ‘echte’ verlosser uit Gallia naar Rome kwam en daar werd vermoord, kon het gebeuren dat halfgeletterde vissers en timmerlieden dat uitlegden als een messias die uit Galilea kwam om in Jeruzalem te worden geëxecuteerd. Dat is ongeveer de theorie van Carotta. Ik verzin het ook niet. De weerlegging is eenvoudig. De theorie is immers incompleet: ze verklaart niet waarom zulke kolossale schrijffouten niet tevens zijn gemaakt in de overlevering van andere teksten.

Indien dit een juiste kenschetsing is van Carotta’s zienswijze, dan valt er inderdaad weinig goeds over te zeggen. Het is mij dan tevens een volslagen raadsel waarom (zo laat Lendering weten) ”respectabele geleerden als Paul Cliteur en Andreas Kinneging” deze zienswijze serieus nemen. Het feit dat ik meneer Cliteur zeer hoog heb zitten (met Kinneging ben ik niet bekend) geeft me twijfels of Lendering hier de opvattingen van Carotta juist weergeeft. Zijn artikel kreeg van slechts één lezer een reaktie en die vangt aan met: ”Ik vermoed dat u het boek van Carotta niet hebt gelezen, want uw samenvatting van zijn theorie is onjuist. U draait oorzaak en gevolg om.” Deze reaktie wordt beantwoord door Lendering, maar bovenstaande zin laat Lendering opvallend links liggen. Dat Lendering Carotta niet gelezen heeft is voor mij gemakkelijk te geloven aangezien ikzelf opmerkte dat hij Richard Carrier niet had gelezen, maar desondanks wel kritiek op hem kon hebben.

Hoewel ik de naam Carotta af en toe voorbij heb zien komen op het Freethinkerforum heb ik aan hem nooit aandacht besteed. Mijn jezusmythicisme-kennis wordt geheel gevoed door wat mij in de engels-sprekende wereld aangeboden wordt, en daar hebben mythicisten geen of nauwelijks aandacht aan Carotta besteed en is hij vrijwel onbekend. Carotta wordt zelfs niet genoemd in dikke boeken van Doherty en Carrier die het mythicisme uitputtend behandelen en beargumenteren, naar het mij toeschijnt opzettelijk, dus wie weet heeft Lendering gelijk.

Ik heb de documentaire betreffende de zienswijze van Carotta inmiddels bekeken, en de eerste gedachte die bij me opkomt is dat zijn betoog voornamelijk steunt op linguïstische argumenten, en hij geen enkele aandacht schenkt aan het christelijke geloof dat door Paulus wordt verkondigd en moeilijk in verbinding gebracht kan worden met de Caesarcultus. En dat is tenslotte het oudste christendom waar wij weet van hebben. Ik zie in eerste instantie dus niet hoe Paulus in zijn zienswijze een plaats kan krijgen. Aan de andere kant lijkt het mij duidelijk dat het voor mythicisten geen vergezochte gedachte is dat de latere eerste evangelieschrijver, Marcus, bij het verhistoriseren van deze al bestaande paulinische christuscultus zijn inspiratie ook uit de Caesarcultus heeft kunnen halen, of laatstgenoemde cultus zelfs als model heeft kunnen gebruiken voor zijn verhaal.
Ik zal uiteraard het boek van Carotta moeten gaan lezen om er een beter oordeel over te kunnen uitspreken. Wat de documentaire naar voren brengt is imho niet zo overtuigend, wel interessant.
De schets die Lendering geeft van Carotta’s zienswijze komt (zonder het boek nog gelezen te hebben) onbegrijpelijk op me over. Ik hoor in de documentaire niet dat het zou gaan om een abusiefelijk ontstaan van het christelijk geloof (via schrijffouten van halfgeletterde vissers die de Caesarcultus niet goed begrepen). Wat ik opvang is een serie parallellen. Wat het scenario zou moeten zijn voor hoe die parallellen van de Caesarcultus naar het christendom zijn overgewaaid lijkt mij een open vraag.